Rối loạn loạn thần: Nguyên nhân và điều trị | Safe and Sound

Rối loạn loạn thần cấp và nhất thời là trạng thái loạn thần có đặc điểm khởi đầu cấp là sự biến đổi từ trạng thái hoàn toàn bình thường sang trạng thái loạn thần rõ rệt trong vòng 2 tuần hay ngắn hơn. 

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Nguyên nhân rối loạn loạn thần cấp và nhất thời

Tại nước ta, tỷ lệ rối loạn loạn thần cấp và nhất thời chưa được thống kê chính xác. Tuy nhiên, số lượng người mắc phải bệnh lý này ngày càng tăng lên nhanh chóng. Các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý cho biết, bệnh có thể xuất hiện do nhiều yếu tố khác nhau nhưng trong đó chú trọng sự phối hợp của yếu tố sinh học và tâm lý xã hội. 

Một số nguyên nhân gây rối loạn loạn thần cấp và nhất thời bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần có đến 20 - 30% bệnh nhân rối loạn loạn thần cấp và nhất thời mắc bệnh khi các thành viên trong gia đình có tiền sử mắc phải các bệnh lý như tâm thần phân liệt, trầm cảm, rối loạn cảm xúc lưỡng cực,...
• Sang chấn tâm lý: Cũng giống như tác động từ yếu tố di truyền, tỷ lệ này cũng được các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý thống kê trong khoảng 20 - 30%. Theo đó, rối loạn loạn thần cấp và nhất thời sẽ xảy ra khi bạn gặp phải các vấn đề dẫn đến sang chấn tâm lý như mất mát tài sản, đổ vỡ hôn nhân, tình yêu,...
• Tính cách: Những người dễ nhạy cảm, dễ xúc động, dễ kích thích phản ứng, cảm xúc không ổn định, lo âu,... thường có nguy cơ mắc phải bệnh rất cao. 

Ảnh 1: Nguyên nhân gây rối loạn loạn thần cấp và nhất thời vẫn chưa được xác định

2. Điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời như thế nào?

Xuất phát từ quan điểm rối loạn loạn thần cấp và nhất thời là bệnh loạn thần không do thực tổn não mà do nguyên nhân nhưng trong đó chú trọng sự phối hợp giữa hai yếu tố sinh học và tâm lý xã hội. Do đó, các chuyên gia tâm lý, bác sĩ tâm thần đưa ra nguyên tắc điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời phải tập trung vào 2 nhóm liệu pháp là liệu pháp sinh học và liệu pháp tâm lý.

2.1. Liệu pháp sinh học

Theo các bác sĩ tâm thần, chuyên gia tâm lý, liệu pháp sinh học bao gồm liệu pháp hoá dược và các liệu pháp khác như sốc điện, sốc từ,... Nguyên tắc điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời tập trung vào liệu pháp hoá dược. Nhằm điều trị các triệu chứng loạn thần đa dạng như hoang tưởng, ảo giác, kích động,... sử dụng thuốc phải tuân thủ theo phác đồ của bác sĩ tâm thần và chuyên gia tâm để đạt được hiệu quả điều trị tốt và đảm bảo an toàn cho sức khỏe bản thân. Trong đó, thuốc chống loạn thần là một trong những lựa chọn được ưu tiên kết hợp với thuốc chỉnh khí sắc, bình thản. 

Ảnh 2: Liệu pháp hoá dược điều trị rối loạn loạn thần cấp và nhất thời cần được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ

2.2. Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý thường được thiết lập bởi mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân - gia đình để giúp đỡ bệnh nhân vượt qua giai đoạn khủng hoảng về mặt tâm lý. 

• Liệu pháp tâm lý cá nhân giúp bệnh nhân hiểu về bệnh tật của mình. 
• Liệu pháp gia đình giúp ổn định lại cấu trúc gia đình và tái tạo điểm tựa cho bệnh nhân do bệnh lý gây khủng hoảng.

Liệu pháp tâm lý giúp bệnh nhân chống đỡ tốt hơn với bệnh của mình. 

3. Phòng ngừa rối loạn loạn thần cấp và nhất thời

Theo các bác sĩ tâm thần, hiện nay, vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân chủ yếu gây ra chứng rối loạn loạn thần cấp và nhất thời. Do đó, vẫn chưa tìm được phương pháp phòng ngừa chính xác và hiệu quả nhất. Tuy nhiên, theo dõi sức khoẻ tinh thần thường xuyên được xem là một trong những cách phát huy tốt việc ngăn ngừa bệnh tính đến thời điểm hiện tại.

Điều này cần được đảm bảo kỹ hơn đối với những trường hợp các thành viên trong gia đình có tiền sử của bệnh lý về tâm thần như tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc,… Lúc này, bệnh được phát hiện và kiểm soát kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa được nguy cơ mắc phải rối loạn loạn thần cấp và nhất thời hoặc các biến chứng nguy hiểm khác.

Đồng thời, bác sĩ tâm thần khuyến cáo chú trọng trong việc rèn luyện cơ thể cũng là một trong những phương pháp phòng bệnh hữu hiệu. Đối với các bậc phụ huynh có thể phòng ngừa cho trẻ bằng cách luyện tập thích ứng với môi trường và các điều kiện khó khăn của cuộc sống. Việc này giúp hình thành được nhân cách để hạn chế ảnh hưởng của các sang chấn tâm lý.

Nhìn chung, rối loạn loạn thần cấp và nhất thời có thể không gây nguy hiểm cho người bệnh nếu được phát hiện và điều trị sớm theo phác đồ bác sĩ tâm thần. Các phương pháp phòng bệnh cũng cần được quan tâm thực hiện ở những người thân trong gia đình để hạn chế nguyên nhân mắc bệnh do di truyền.